مقالات بیستمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن/12
ابداع در تلاوت نباید مفهوم را منحرف سازد
سعید رحمانی، کارشناس و قاری قرآن در نشست تخصصی شورای عالی قرآن گفت: شرط قبولی ابداع در تلاوت آن است که معنا و مفهوم آیات را منحرف نسازد. دو عنصر مهم در ابداع، نیاز بشر و عقلانیت است که اگر جهالت جای عقلانیت را بگیرد، قطعاً ابداع به بدعت مبدل میشود.
به گزارش ایکنا، سعید رحمانی، کارشناس و داور رشته وقف و ابتدای در مسابقات قرآن کریم، روز گذشته جمعه 30 آبان در بیستمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن که از سوی شورای عالی قرآن برگزار شد به ارائه مقالهای با عنوان «نوآوریهای کاربردی در وقف، وصل و ابتدا از منظر وقف بیان، با نگرشی تطبیقی بر وقوف هبطی» پرداخت.وی قرائت قرآن را بیان آیات الهی به وسیله قاری قرآن دانست و به این نکته اشاره کرد که قاری قرآن رسالت ابلاغ پیام الهی به مستمعین را بر عهده دارد و از آنجا که قرائت قرآن یک هنر محسوب میشود، طبیعی است که ابداع در این امر از سوی قاری با حفظ اصول و قواعد حاکم بر آن، امری بدیهی و چه بسا ضروری به نظر آید.
رحمانی در مورد شرط قبولی ابداع تصریح کرد: ابداعی مورد قبول است که معنا و مفهوم آیات را منحرف نسازد و باید به این نکته توجه کرد که دو عنصر مهم در ابداع، نیاز بشر و عقلانیت است و اگر جهالت جای عقلانیت را بگیرد، قطعاً ابداع به بدعت مبدل میشود.
این کارشناس قرآن در مورد انواع ابداع در تلاوت گفت: ابداع میتواند در زمینه صوت و لحن باشد، مثلاً قاری یک کار لحنی خاص را در یک آیه انجام دهد و با این کار، مفهوم خاصی را به مستمع منتقل کند یا این که یک فراز یا کلمه را در یک طبقه صوتی خاص اجرا کند و به واسطه آن بر روی موضوع خاصی تأکید داشته باشد که گاهی این مسئله با تکرار هدفمند یک فراز روی داده در حالی که در ظاهر، ابداع خاصی انجام نشده و حق این است که انتخاب یک فراز برای تکرار نیز نوعی ابداع به شمار میرود.
رحمانی با اشاره به ابداع که میتواند در زمینه وقف و ابتدا صورت گیرد خاطرنشان کرد: اگر قاری فرازی را از قبل و بعد جدا میکند، در حالی که وصل آن به قبل یا بعد دارای اشکال نیست، در اینجا میتوان گفت یک ابداع در سطح پایین انجام شده است یا بعضی اوقات، قاری پا را از این نیز فراتر گذاشته و یک فراز را که طبق اصول نحوی به قبل یا بعد معطوف است، جدا میخواند و با این کار، به آن قسمت تأکید بیشتری میبخشد.
وی به مختصات وقف هبطی پرداخت که در غرب جهان اسلام مانند مغرب و الجزائر رایج است و ملاکها در این وقف «ضبط التوحد فی الحزب الراتب، وضع قانون الجمع والارداف و اعانه الحفظ الطلاب علی ضبط متشابه الکتاب» است که بر این اساس مکتب وقف هبطی عبارت از تکعلامتی بودن، علامتگذاری در رئوس آیات و فواصل، حداکثر تفکیکها، مبنا عدالآی عد مدنی دوم بودن است و اساس آن بر قرائت نافع و گرایش فقهی براساس فقه اهل سنت است.
این قاری قرآن به بیان مثالی در این زمینه پرداخت که مثلاً خواندن جملات معطوف به صورت جداگانه، در آیه 60 سوره مبارکه «توبه»، در محفلی که با حضور خیّرین و برای آزادسازی زندانیان است، قاری ممکن است عبارت «و فی الرقاب» را که هم به قبل وابسته است هم به بعد به دلیل تناسب موضوع و مخاطب، چند بار بخواند.
وی در پایان جنبه دیگری از ابداع در تلاوت قرآن را مورد توجه قرار داد که با ابزار وقف و ابتدا، خواندن وجوه مختلف وقف و ابتدایی یک آیه، همراه میشود و وجه ارجح و وجوه قابل قبول در این مورد، تا حدی شبیه خواندن اختلاف قرائت موجود در یک آیه یا فراز است که معمولاً توسط قُرّاء مصری انجام میشود که در نوشتار مقاله ارائه شده تمرکز مطالب بر ابداعات قاری قرآن با محوریت وقف بیان است.
مطالب مرتبط
